|
RIJMKRONIEK VAN KLAAS KOLYN
cold case onderzoek naar het auteurschap
Abt Nicolaas van Sassenheim (ca. 1200-1269, abt 1263-1269).
The fake chronicle has been written by the Dutch historian Petrus Scriverius (1576-1660, who adopted the name Klaas Kolyn as the author. In reality Klaas Kolyn was the abbot Nicolaus van Sassenheim (1263-1269) of the Egmond abbey in the Netherlands. Van Alkemade supposed that the manuscript belonged to the Rhyme chronicle of Melis Stoke, which had been in the possession of Scriverius.
LITERATUUR
De Rijmkroniek van Klaas Kolyn (editie van Loon, 1745), is beschikbaar in de volgende bibliotheken:
Nederland:
1. Archiefdienst voor Kennemerland
2. Bibliotheek Arnhem
3. Bibliotheek Rotterdam
4. Erasmus Universiteit Rotterdam
5. Groene Hart Archieven, Bibliotheek
6. KNAW
7. Nationaal Archief Bibliotheek
8. Provinciale Bibliotheek Leeuwarden
9. Provinciale Bibliotheek van Zeeland
10. Radboud Universiteit Nijmegen
11. Stadsbibliotheek Maastricht
12. Tilburg Univ.
13. Tresoar, Leeuwarden (Bibliotheek Halbertsma)
14. Universiteit van Amsterdam
15. Universiteit Groningen
16. Universiteit Leiden
17. Universiteit Maastricht
18. Universiteit Utrecht
19. Waterlands Achief
20. Sint Willebrords Abdij, Doetinchem.
21. Diep, Erfgoedcentrum Dordrecht
22. International Institute of Social History (IISH)
Belgie:
23. Universiteit Antwerpen
24. Universiteit Gent (Koninklijke Vlaamsche Academie voor taal- en letterkunde, Gent)
Duitsland:
25. Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek Dresden (SLUB)
26. Bayerische Staatsbibliothek, München
Verenigd Koninkrijk:
27. British Library
28. Cambridge University
Verenigde Staten:
29. Cornell University, Ithaca, NY (Utermohlen Collection, Kroch Library @ Manuscripts).
30. Harvard Univerity, Harvard College Library, Cambridge, Mass.
Zuid-Afrika:
31. National Library of South Africa, Cape Town.
Overige exemplaren:
32-60. In particulier bezit.
Internationale code: OCLC nr. 53507970.
Oplage onbekend.
NB. Van de uitgave is in 2012 een paperback uitgave vervaardigd:
 
ISBN:9781279678084 Publisher: Nabu Press
Book Details
| ISBN-13: |
9781279678084 |
| EAN: |
9781279678084 |
| Publisher Date: |
07 Apr 2012 |
| Height: |
242 mm |
| MediaMail: |
Y |
| PrintOnDemand: |
Y |
| Series Title: |
Dutch |
| Weight: |
903 gr |
| ISBN-10: |
1279678089 |
| Publisher: |
Nabu Press |
| Binding: |
Paperback |
| Language: |
Dutch |
| No of Pages: |
512 |
| Returnable: |
N |
| Spine Width: |
26 mm |
| Width: |
186 mm |
Citaat
Au commencement de ce siècle, Corneille Van Alkemade, un des Éditeurs de Melis-Stoke, annonça la découverte d'un poete chroniqueur, Klaas-Kotyn, moine d'Egmond, de près de cent ans plus ancien que lui. Cette annonce, faite avec un air de mystère excita la curiosité et la méfiance. Antoine Matthœus ayant fait imprimer dans le neuvième volume de ses Analecta Belgica, qui parut en 1709 quelques fragments détachés de cette Chronique, et George Dumbar, secrétaire de la ville de Deventer, ayant placé en 1719 le Klaas-Kolyn tout entier dans le premier volume de la continuation du même ouvrage; enfin l'historiographe van-Loon, ayant publié en 1745 une édition de ce chroniqueur très soignée et enrichie de commentaires, les littérateurs hollandais et le célèbre Wagenaar lui-même s'étayèrent presque tons de l'autorité de Klaas-Kolyn, comme d'un témoignage irréprochable, jusqu'à ce que le savant Huydecoper fût parvenu à la faire regarder presque universellement comme pseudonyme, et van Alkemade comme faussaire(i).
(i) Wagenar ne s'est plus réclamé de l'autorité de Klaas Kolyn dans la seconde édition de l'Histoire de la Patrie; et même il a inséré dans le troisième votume des Mémoires de la Société philologique de Leyden, publié en 1777, une dissertation contre l'authenticité de Klaas-Kolyn,
Mirabeau, Aux Bataves sur le Stathouderat, Bruxelles, J. Dewaert, 1830.
Perkamentus (ps.)
Een antiquarius over zijn verzamelen, bibliofilie, historische objecten en cultureel erfgoed
Er is in de loop der eeuwen heel wat geknoeid met handschriften en drukwerk en talrijk zijn de literaire vervalsingen en mystificaties. Sommige werden al vrij snel na hun ontdekking ontmaskerd, bij enkelen duurde dat jaren en soms eeuwen. De geschiedenis achter de vervalsing en het bedrog is niet zelden smakelijke en spannende lectuur.
 Een bekend voorbeeld daarvan is de roemruchte prachtuitgave van Gerard van Loon (1683-1758): “Geschicht-historiaal rym, of Rymchronyk van den heer Klaas Kolyn, benedictiner monik der abtdye te Egmont…”, (’s-Gravenhage, 1745).
De rijmkroniek van Klaas Kolyn is een zeventiende eeuwse vervalsing van een 12de eeuwse kroniek die voor het eerst door de Deventer historicus Gerhard Dumbar (1680-1744) in zijn verzamelwerk “Analecta seu vetera aliqiuot scripta inedita, ab ipso publici juris facta” (Deventer, 1719-1722) werd gepubliceerd. Over het auteurschap bestond (en bestaat) onduidelijkheid. Sommige houden het op de Haarlemse kunstgraveur Reinier de Graaf jr. (1674-1717), anderen op Petrus Scriverius (1576-1660). Gerard van Loon was ervan overtuigd dat het om een originele middeleeuwse kroniek ging, geschreven door de monnik Klaas Kolyn, in het Noord-Hollandse klooster te Egmond. In 1772 toonde taalhistoricus Balthazar Huydecoper (1695-1778) aan dat het om een falsificatie ging en dat Kolyn nimmer had bestaan. De ontmaskering veroorzaakte destijds een groot schandaal waarover sindsdien vele studies en theorieën zijn geschreven.
 De uitgave is niet zeldzaam, maar het papier en de tekst zijn vaak verkleurd (‘foxing’) en vrijwel altijd is het boek in halfleer gebonden. In 2007 vond ik in een Fries antiquariaat een mooi fris exemplaar gebonden in perkament. Opmerkelijk is de indeling in vieren over twee bladzijden. Linksboven de sierstreep vijf regels originele tekst in Gotisch lettertype met daaronder de letterkundige aantekeningen en rechtsboven de sierstreep dezelfde tekst “naar Huydendaagsche Spraake overgebragt” met daaronder de historische aantekeningen. Mijn exemplaar heeft een interessante ‘provenance’. Het rechthoekige eigenaarstempeltje op het titelblad wijst erop dat dit exemplaar afkomstig is uit de bibliotheek van jhr. mr. Hobbe Baerdt van Sminia III te Bergum (1797-1858). Diens erven schonken in 1890 en 1892 het archief en belangrijke delen van de bibliotheek aan het Fries genootschap c.q. museum te Leeuwarden. Het ronde stempeltje is van de bibliotheek van het Fries genootschap dat in de zestiger jaren van de twintigste eeuw werd opgeheven en waarvan de meeste werken naar de Provinciale Bibliotheek van Friesland gingen.
Bron: http://perkamentus.blogspot.nl/2013/07/oud-bedrog.html
PUBLICATIE
[Scriverius, P.] Rymchronyk van Klaas Kolyn. Ed. M.M.A.Knul. Leiden, Rodin, 2010. 70p. ISBN/EAN 978-90-79295-04-3 (nog leverbaar).
Teksteditie van de Rijmkroniek van Klaas Kolyn + vertaling, naar de laatste editie uit 1745 van Gerard van Loon. Bibliofiele uitgave. € 49,50.
BESTELLEN |
|
Uitgaven
Van der Schelling, Rijm-Kronijk van ouds genaamt, Het Geschigte Historiaal-rijm der eerste Graaven van Holland, van Broeder Klaas Kolyn, Monnik van Egmond, geschreeven omtrent het jaar M. C. LXX. met noodige Aan-teekeningen en Uit-leggingen [van Cornelis van Alkemade] verrijkt. Voorgenomen uitgave, doch niet gepubliceerd. Aanwezig: Koninklijke Bibliotheek, gekocht op de veiling van de handschriften van C. van Alkemade en P. van der Schelling in bezit van C. van Vollenhoven, 1848, blz. 14, No 75. Z 90. Catalogus beschikbaar. C. van Vollenhoven erfde de collectie van Salomon Bosch, bij wie Mr. Adriaan Kluit een onderzoek instelde naar het door Huydecoper en Wagenaar vermeende auteurschap van de Rijmkroniek van Klaas Kolyn.
1719 Gerhard Dumbar, Analecta seu Vetera aliquot scripta inedita ab ipso publici juris facta [drie delen. – Deventer : Uitgeverij Johannes van Wijk, 1719-1721. Eerste uitgave van de Rijmkroniek van Klaas Kolijn; in deel.1 (1719) Rijmkroniek van Broeder Klaas Kolijn, getiteld: Rym-Kronyk, Van ouds genaemt 't Geschichte Historiael-Rym der eerste Graven van Holland, van Broeder Klaas Kolyn, Monnik van Egmond, geschreven omtrent het jaer mclxx [1170]. Ook aangeduid als: Dat geschichte historiael-rym der eerste Graeven van Holland.
1745 Gerard van Loon, Geschicht-historiaal rym, of Rymchronyk van den Heer Klaas Kolyn, Benedictiner Monik der Abtdie te Egmont; beginnende met den Simberschen vloed, en eyndigende met de dood van Graaf Dirk, vader van Florents den III. Graaf van Holland. In't jaar elfhonderdzesenvyftig voorgevallen: Zynde voords nog met de noodige zoo Taal- als historikundige aantekeningen opgehelderd, en met eenen bladwyzer der Oude Nederduytsche Woorden verrykt door Gerard van Loon. 's Graavenhaage, Pieter de Hondt, 1745.
2010 [Scriverius, P.] Rymchronyk van Klaas Kolyn, Ed. M.M.A. Knul, Leiden, Rodin, 2010. 70p. Bibliofiele editie. ISBN/EAN 978-90-79295-04-3. Deze editie is gebaseerd op de editie van Loon (1745). Bevat vertaling in hedendaags Nederlands. Als gevolg van de resultaten van een cold case onderzoek is het werk toegeschreven aan Petrus Scriverius.
Het boek is leverbaar. Bestelgegevens
Petrus Scriverius
Petrus Scriverius. Poemata pleraque selecta. Lvgdvni Batavorum: T. Basson, 1609.
Scriverius, Petrus, Antiquitatum Batavicarum tabularium, in: Batavia illustrata, seu De Batavorum insula, Hollandia, Zelandia, Frisia, territorio Traiectensi et Gelria, Leiden 1609.
Petrus Scriverius. Beschrijvinghe van ovt Batavien, met de antiqviteyten van dien. uyt ontallicke gheloof-waerdige schrijvers ende oude stucken neerstelic opgesocht by een nieuwe vaderlandslievende schrijver nieuwelickx uytgegeven. Tot Arnhem: by Jan Janssoon., 1612.
Petrus Scriverius. Nederduytsche poemata. Leyden: H. van Westerhuisen, 1621. L.C. t'Cieraet der gheesteliicker brvyloft, gemaeckt door den goddelijcken leeraer, ende seer vvtnemenden schouwer Heer Ian Rvysbroeck, canonick regulier ende eerste Prioor van Groenendale. Int licht ghebrocht door eenen liefhebber Christi. Met het leven e¯n Miraculen des Autheurs. Brussel: By Ian van Meerbeeck, inde Putterye in S.Anna, 1624.
[Petrus Scriverius] Saxo Grammaticus, Beschrijvinge van Ovt Batavien Met de Antiquiteyten vandien mitsgaders D' Afbeeldinge, Afcomst ende Historie der Edelen Hoogh=geboren graven van Hollant, Zeelant ende Vrieslant etc. Als ook Een Corte Beschrivinghe der Nederlansche Oorlogen, beginnende vanden Aanvang der Nederlanse beroerten tot den Iare 1646 incluys met de Afbeeldinge der Gouverneurs en andere Chrychs-helden. t' Amsterdam, by Broer Iansz. Ao. 1646.
Scriverius, Petrus, Principes Hollandiae, Zelandiae, et Frisiae, ab anno DCCCLXIII [...] usque ad ultimum Philippum Hispaniarum regem, 1650
Petrus Scriverius. Het oude Goutsche chronycxken van Hollandt, Zeelandt, Vrieslandt en Utrecht. Door de Heer Petrus Scriverius, op nieus oversien en verbetert. Als mede met een byvoeghsel en toetsteen vermeerdert. Met der graven afbeeldinge in 't Kooper verçiert. t'Amsterdam: By Ian Hendricksz Boom, Ioost Pluymer, en Casparus Commelijn, 1663.
Scriverius, Petrus, Histoire des contes d' Hollande. Et etat et gouvernement des provinces unies du Pays-Bas. 's-Gravenhage, A. Vlacq, 1664.
Scriverius, Petrus, Oude en Nieuwe Beschryvinge van Holland, Zeeland en Vriesland, mits-gaders de Opkomste, Geslachte, Regeeringe en Daden der selver Graven, van Diederick den I. tot Philips den III. Beschreven door den Hoogh-geleerden Heer Petrus Schriverius. Nu eerst uyt het Latijn in onse Nederlantsche Tale gebracht. Alsmede Een vervolgh van de voornaemste geschiedenissen, beginnende met de regeeringe van Prins Willem den I, en eyndigende met het sluyten van den Eeuwigen Vrede, besloten tot Munster. t' Samen gesteldt door J. v. O. [Johann van Oldenbarnevelt] Met een Land-caertje van Holland, Zeeland en Vriesland, alsmede de Conterfeytsels naer het leven van alle de Graven, Gravinnen, Princen, ende Gouverneurs der selver Landen, alles in koper gesneden. Uytgegeven door Mr. Pieter Brugman, Advocaet voor den Ed. Hove van Hollandt. In 's Graven-hage, Gedruckt by Levyn van Dyck, Boeckdrucvker woonende op de Nieuwe Veerkaey, in de Amsterdamsche Druckerye, 1667. Met Privilegie voor 15. Jaren.
Scriverius, Petrus. Beschryvinge van alle de Graven Van Holland, Zeeland ende Vriesland, van den eersten Diederick Af, tot den laetsten Phiips. Koningh van Spanjen, toe: Door, Den Hoogh-geleerden Wijdt-beroemden Heer Petrus Schriverius, Getrouwelijk uyt alle de beste en geloofwaerdigste Autheuren by een gesteldt: Met konstelicke Figuren, in kopere platen gesneden, verciert; en hier en daer verrijct met by-voegsels van aenmerkens waedige stucken. In 's Gravenhage, By Johannes Tongerloo, Jasper Doll en Levyn van Dijck, Boekverkoopers. 1678. 2 delen.
Batavia Illustrata seu Batavorum Insula, Hollandia, Zelandia, Frisia, Territorio Traiectensi et Gelria. Scriptoris varii notae melioris nunc primum collecti, simulque editis. Ex Musaeo Petri Scriverii. Lugdunu Batavorum, Apud Ludovicum Elzevirium, 1609. (Reliés à la suite:) 2). MEURSIUS (Ioannes). Rerum Belgicarum Libri Quatuor. In quibus Ferdinandi Albani Sexennium, belli Belgici principium. Additur Quintus seorsim anteà excusus, in quo Induciarum Historia et eiusdem belli finis. Lugduni Batavorum, Apud Ludovicum Elzevirium, 1614. III). BOTERO (Giovanni). Relationes de Praecipuis Rebuspublicis cum Notis et Indice authorum politicorum Justi Reifenberg. Denuo edidit Rudolphus Georgius Lunde. Helmastadi Henningi Mulleri, 1670.
[Simon Doekes]. Gedichten van Petrus Scriverius, benevens een uytvoerige beschryving van het leeven des dichters; verrykt met deszelfs afbeeldingen, en lofdichten, zo van oude, als hedendaagsche poëeten. Te Amsteldam: by Jan Hartig, 1738.
Petrus Scriverius Korte beschryvinge van de strenge belegeringe en wonderbaarlyke verlossinge der stad Leiden in den jaare 1574 door Jan Fruytiers, welke in dien tyd geleeft heeft. Na den druk in Delft 1577; met eenige aanteekeningen van Pieter Scriverius; en andere byvoegzelen. Te Haarlem: by Johannes Marshoorn en Pieter van Assendelft, boekverk., 1739.
Chronyk van Holland van den Klerk uit de laage Landen by der Zee: nooit voorheen gedrukt. Met eenige aanteekeningen zoo van P. Scriverius als van den uitgever [P. van Mieris], Leiden, 1740, p. 170-171.
Veilingcatalogi
Veilingcatalogus, boeken van Isaac LeLong, 17 augustus 1744 door S. Schouten; Amsterdam : S. Schouten, 1744.Veilingcatalogus, boeken van Jacob Marcus, 7 september 1750 door S. Schouten; P. Schouten; H. Vieroot; J. Roman; J. Gysius;Amsterdam : S. Schouten, 1750.
Mystificatie
Bonth, Roland de "Een oud man of een jonge bedrieger. Balthazar Huydecoper en de rijmkroniek van Klaas Kolijn, in: Madoc 7/1 (1993) 36-43 - met verdere literatuurverwijzingen.
Hage, A.L.H., Sonder favele, sonder lieghen : onderzoek naar vorm en functie van de Middelnederlandse rijmkroniek als historiografisch genre (Groningen, 1989)
Huydecoper, Balthasar, Rymkroniek van Melis Stoke, met Historie- Oudheid- en Taalkundige Aanmerkingen, Leiden 1772, 3 delen . In zijn aantekeningen beschuldigt Huydecoper Cornelis van Alkemade van bedrog.
Lieburg, Marius-Jan van, "Reinier de Graaf (1674 - 1717) en de Rijmkroniek van Klaas Kolijn", Documentatieblad Werkgroep Achttiende Eeuw (1977), 4-24.
Maskerade en Ontmaskering, Congres en Toneelvoorstelling Werkgroep 18e Eeuw, Literaire maskerades, De betekenis van de ontmaskerde Klaas Kolijn voor de Nederlandse filologie, Jan Rock (UvA en Huygens Instituut).
Meerman, Gerard, Brief aan Balthasar Huydecoper, Rotterdam, 12 november 1764.
Muller, J.W., "Over historische en literaire namaak", in De Tijdspiegel (1912), p. 221-260, over Klaas Kolijn p. 228-229. Over vervalsingen in het algemeen en de rijmkroniek van Klaas Kolijn in het bijzonder. Over Klaas Kolijn blzz. 228-229.
Poelje, C.W. van, 'De rijmkroniek van Klaas Kolijn', Tijdschrift voor Geschiedenis, Land- en Volkenkunde, 1916, p. 149-154.
Rock, J.A.T., "'De Ezel die een Leeuwenhuid aangedaan hadt.' De ontmaskering van Klaas Kolijn en de Nederlandse filologie (1709-1777)", in: Tijdschrift De Achttiende Eeuw 40 (2008) nr. 2. Faculteit der Geesteswetenschappen, Instituut/afd. Fgw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG).
G.D.J. Schotel, Leven, gedrukte werken en handschriften van Cornelis van Alkemade en Pieter van der Schelling, Breda (F.P. Sterk) 1833, p. 40.
Tilmans, Karin, "De rijmkroniek van Klaas Kolijn." Presentatie op een studiedag over waarheid en fictie in de Middeleeuwen, Rijksuniversiteit Groningen, November 1984. Truth and Fiction in the Middle Ages study day, University of Groningen, November 1984. (Presentatie)
Wagenaar, Jan, "Toets van de Egtheid der Rymchronyke, die, op den naam van Klaas Kolyn, uitgegeven is", in Werken van de Maetschappy der Nederlandsche Letterkunde te Leyden - Derde Deel. P. van der Eyk en D. Vygh, 1777, p. 203-236.
Wyn, Henrik van, Historische en letterkundige avondstonden, ter ophelderinge van eenige zeden der Nederlanderen, byzonderlyk in derzelver daaglyksch en huislyk leeven, en van den stand der Nederduitsche dichtkunde, sedert de vroegste tyden tot aan het begin der zestiende eeuwe. Doormengd met eene opgaave van, hier te Lande gevondene, maar nog niet beschreevene, Romeinsche Overblyfzelen: enz. Uit oorspronkelyke Stukken en de beste Schryvers, met bygevoegde afbeeldingen, te saamengesteld,, Amsterdam, Johannes Allart, 1800.
Wyn, Henrik van, Huiszittend Leeven, bevattende eenige Mengelstoffen over Afzonderlijke en, Voorheen, weinig of niet bewerkte onderwerpen, betrekkelijk tot de Letter-, Historie- en Oudheidkunde van Nederland. Eerste deel, tweede stuk, pag. 129-194. Te Amsterdam, Johannes Allart, 1801. Bevat de brief van A. Kluit d.d. 1 oktober 1801 aan van Wyn, waarin hij Reinier de Graaf aanmerkt als falsificator. De datum van de uitgave 1801 is geantedateerd, omdat in het voorbericht een brief van H. van Wyn gedateerd 6 juni 1802 wordt vermeld.
Overige literatuur
Bockenbergius, P.C. Historiae Batavorum hactenus editae. Cum catalogo omnium de rebus Bataviae voluminum edendorum. Lugduni Batavorum (Leiden), ex off. Plantiniana apud Fr. Raphelengius, 1592. With woodcut device on title. 15 lvs. - Bound with: 1589 Bockenbergius, P.C. Prisci Bataviae et Frisiae reges. Item, Lugduni Batavorum; & Wassenarae heroum. Lugduni Batavorum, J. Paets, 1589. Device on title. 8 lvs., 175, 1 pp., 16 lvs. - Bound with: 1589 Bockenbergius, P.C. Egmondanorum; potentissimae Hollandiae gentis: historia et genealogia. Lugduni Batavorum, J. Paets, 1589. Device on title, some genealogical tables. 8 lvs., 185, 1 pp., 19 lvs. - Bound with: 1584 Bockenbergius, P.C. Catalogus, genealogia, et brevis historia, regulorum Hollandiae, Zelandiae et Frisiae. Lugduni Batavorum, J. Paets, 1584. Genealogical tables.8 lvs., 78 pp., 1 lf. - Bound with: 1587 Bockenbergius, P.C. Historia et genealogia Brederodiorum. Lugduni Batavorum, J. Paets, 1587. Device on title, genealogical tables. 8 lvs., 143, 1 pp. - Bound with: 1586 Bockenbergius, P.C. Catalogus, et brevis historia pontificum Ultraiectensium. Item; Catalogus, & brevis historia antistitum Egmondanorum. Lugduni Batavorum, J. Paets, 1586. Device on title. 8 lvs., 99, 1 pp., 6 lvs. 8vo. Contemporary overlapping vellum (front-joint and 2 corners somewhat damaged). (# 3017) Antiquariaat Ludwig Rosenthal Breugelmans, Leiden imprints, 16-17. First editions of these 6 Dutch historical and genealogical treatises. The first work is of bibliographical interest. Pieter Cornelisz. Bockenberg (Gouda 1548 - Leiden 1617), studied at Louvain, travelled widely in Europe and was appointed Dutch historiographer in 1591.
Dek, A. W. E., Genealogie der Graven van Holland, ‘s-Gravenhage, Uitgeverij Excelsior.
Gouthoeven, Wouter van [= W.V.G.], D’ oude Chronijcke ende Historien van Holland (met West-Vriesland) van Zeeland ende van Wtrecht. Van nieus oversien, vermeerdert, verbetert ende verciert met eenighe Gheslacht-registeren ende Genealogyen der voornaemster Edelen, mitsgaders Steden, Dorpen, Heeren-Huysen, ende andere beschrijvinghen van Hollandt: Voor desen noyt alsoo ghedruckt gheweest. Door W. van Gouthoeven. Beginnende vanden Jare onses Heeren 449. tot dit tegenwoordigh Jaer 1620. Tot Dordrecht, Ghedruckt by Peeter Verhaghen, 1620. Bevat genelogie van de Heren van Brederode.
Leeuwen, Simon van, Batavia Illustrata, ofte Verhandelinge vanden Oorspronk, Voortgank, Zeden, Eere, Staat en Godtsdienst van Oud Batavien, mitsgaders Van den Adel en Regeringe van Hollandt, Ten deele uyt W. van Gouthoeven, en andere Schryvers, maar wel voornamelijk uyt een menigte van oude Schriften en Authentijque Stukken en Bewijsen, Te samen gesteldt door de Heer Simon van Leeuwen, In syn leven Substituyt Griffier vanden Hogen Rade van Hollandt, Zeelandt, en Westvrieslandt. ‘s-Gravenhage, Johan Veely, Johan Tongerloo, en Jasper Doll, Boekverkoopers, Anno 1685. Met Privilegie voor 15. Jaren.
Matthaeus III, Antonius, Veteris Aevi Analecta Seu Vetera Monumenta Hactenus Nondum Visa. Quibus continentur scriptores varii, qui praecipue Historium Universalem, Expeditionies in Terram Sanctam, Res Germaniae, Gelriae, Hollandiae, Ultratrajecti, Frisiae, taqm Occidentalis, quam Orientalis, & Groningae; ut & Gesta Equestris Ordinis Teutonici, Dominorum de Brederode, de Vulenburch, & de Arckel. Memoriae prodiderunt: Praeterea Itineraria, Testamenta Vetera, & Doctorum Virorum Epistolae. Primus in lucem edidit adjectis Observationibus suis Antonius Matthaeus, Quondam Juris in Illustri Academia Lugduno Batava Antecessor. Editio Secunda. Cui accedunt Editoris Notae, ejusdemque Indices accurati & locupletes. Hagae-Comitum, Apud Gerardum Block,M.DCC.XXXVIII. [1738].
Matthaeus III, Antonius, Veteris Aevi Analecta Seu Vetera Monumenta Hactenus Nondum Visa. Quibus continentur scriptores varii, qui praecipue Historium Universalem, Expeditionies in Terram Sanctam, Res Germaniae, Gelriae, Hollandiae, Ultratrajecti, Frisiae, taqm Occidentalis, quam Orientalis, & Groningae; ut & Gesta Equestris Ordinis Teutonici, Dominorum de Brederode, de Vulenburch, & de Arckel. Memoriae prodiderunt: Praeterea Itineraria, Testamenta Vetera, & Doctorum Virorum Epistolae. Primus in lucem edidit adjectis Observationibus suis Antonius Matthaeus, Quondam Juris in Illustri Academia Lugduno Batava Antecessor. Editio Secunda. Cui accedunt Editoris Notae, ejusdemque Indices accurati & locupletes. Gagae-Comitum, Apud Gerardum Block,M.DCC.XXXVIII. [1738]. Editio Secunda. 10 delen in vijf banden. Eerste druk 1710. Bevat kronieken, die voorheen niet uitgegeven waren, zoals Eggerics Beninga ‘Historie van Oostfriesland‘ (deel 4).
Paulus Voet, Paulus, Oorspronck, Voortganck en Daeden der Doorluchtiger Heeren van Brederode by een gestelt door Paulus Voet, Der Rechten Professor in de Acad. tot Utrecht, en Raets-persoon in de Kaemer van Iustitie ‘ Lants Vianen. Utrecht, Johannes van Waesberge, 1656.
A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, Haarlem, 1862, vol. X, p. 304-5; P.C. Molhuysen, Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, Leiden 1911 (Reprint Amsterdam 1974), vol. VIII, col. 628-9; De Navorscher, IV (1854), p. 264 en V (1855), bijblad p. XLVIII.
Cornelis van Alkemade. Hollandse jaar-boeken of rijm-kronijk van Melis Stoke. Behelsende de geschiedenissen des lands, onder de princen van het eerste huis, tot den jare 1305. Met de afbeeldingen van alle de Hollandse graven, geschetst naar de aaloude schilderyen der Karmeliten te Haarlem. Nevens verscheide egte bylagen, betreffende de ware toestand der geschillen, tussen Graaf Floris de V, en de Hollandse Edelen. Mitsgaders de beeldenisse van Heer Gerard van Velsen; en andre oude Frayigheden, noit te voren in 't ligt gebragt. Alles met noodige uitleggingen opgehelderd. Leyden: By Johannes du Vivie, en Isaak Severinus, 1699.
[Heusden, H. van], Batavia Sacra of Kerrelyke Historie en Oudheden van Batavia, Behelzende de Levens van onze eerste Geloofsverkondigers; Mitsgaders van de Utregtsche Bisschoppen, en van de voornaamste Personen die hier te Lande in geleerdheit of heiligheit uytgemunt hebben. Met kopere plaaten. In ‘t Latijn beschreeven door den Heer T.S.F. H.L.H. etc Vertaald en met Aantekeningen opgehelderd door H.F.R.. Antwerpen, Christianus Vermey, 1715.
Marcus Zuerius Boxhorn. Chroniick van Zeelandt, eertijdts beschreven door d'Heer Johan Reygersbergen, nu verbetert, ende vermeerdert. 2 dln. Middelburch: By Zacharias ende Michiel Roman, Boeck-verkoopers, woonende op den Burght, inden vergulden Bybel, 1644.
Marcus Zuerius Boxhorn. Chronyck van Hollandt, Zeelandt ende Westvrieslandt, door Johan Veldenaer over omtrent twee hondert jaeren geschreven. Uytgegeven ende met aenteyckeningen, als oock verscheyden graeflijcke brieven, raeckende de outheden ende saeken van de gedachte Landen, verrÿckt. Tot Leyden: By Willem van Riinnenburch, 1650.
Brill, W.G., Stoke, Melis (ca. 1235-ca. 1305). Rijmkroniek van Melis Stoke ; uitg. door W. G. Brill. - Utrecht : Kemink, 1885. - 2 dl. ; 22 cm. - (Werken uitgeg. door het Historisch Genootschap, gevestigd te Utrecht, N.S. ; no. 40 ; 42)
Burgers, J.W.J., Annalen van Egmond. De Annales Egmundenses tezamen met de Annales Xantenses en het Egmondse Leven van Thomas Becket, uitgegeven en vertaald door Marijke Gumbert-Hepp en J.P. Gumbert; Het Chronicon Egmundanum, uitgegeven door J.W.J. Burgers, Hilversum, Verloren 2007.
Cannegieter, Hendrik, Henrici Cannegieteri Dissertatio De Brittenburgo, Matribus Brittis, Britannica Herba, Brittia Procopio Memorata, Britannorumque Antiquissimis Per Galliam Et Germaniam Sedibus, ‘s-Gravenhage, Gerard van Loon, 1734. Cannegieter verwijst bij herhaling naar de Rijmkroniek van Klaas Kolijn (Nicolaus Colinus), welke bron hij door zijn oudheid zeer betrouwbaar noemt. In 1746 wordt Cannegieter door uitgever Gerard van Loon gevraagd om het handschrift van Dumbar met dat van Cornelis van Alkemade te vergelijken.
Carasso-Kok, M., Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen. ‘-s- Gravenhage, Martinus nijhoff, 1981.
Chronicon Egmundanum seu Annales Regalium Abbatum Egmundensium Auctore Fr. Johanne de Leydis Ordinis Praedicatorum Harlemi Accedunt Praeter Theodorici a Leydis Breviculos Leonis Monachi Egmundensis, Breviculi Majores Historiam Comituum continentes, qui Egmundae sepulti. Eruit hactenus latitantes, collegit, & primus edidit adjectis Observationibus Antonius Matthaeus, Juris Illustri Academia Lugduno-Batava-Antecessor. Leiden, Fredericum Haaring, 1692. Zie 1732. Kronyk van Egmond.
Chronijcke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslandt, van alle geschiedenissen int corte met die cronijcke vande bisschoppe van Utrecht, en hoe dat Hollant eerst begrepen is, gheduerende totten jare 1543., Leyden, C.A. Mast, 1554.
Chronyk en Waaragtige Beschryvinge van Friesland, Beginnende na de Schepping der Weereld, met den Jare 3070, En eindigende na de Geboorte Christi, met den Jare 1565. Eerst door Ockam Scharlensem, Zeer vlytelyk by een Getekend; en ten tweedemaal door Johannem Vlytarp, Weder verbeterd en vernieuwd: Gelyk ook ten derdemaal door Andream Cornelium Stavriensem, Zeer neerstelyk en getrouwelyk geschied is. Alles tot nut, voordeel, en welbehagen der Nakomelingen, en tot Liefde des Beminden Vaderlands. Deze Chronyk is gedeeld in twaalf Boeken, en voorzien met een Register van de voornaamste Zaken. Leeuwarden, Abraham Ferwerda, 1742. Eerder uitgegeven in 1597 (afb.)
Cluverius, Petrus, Batavische Out-heeden met de Verhandeling over de Uytloopen van den Rhyn door P. Cluverius. Uyt het Latyn vertaalt. De Tweede Druk. Vermeerdert, met eene Inleydinge tot de Batavische Outheeden, eene Sciographie van ‘t Out Batavie, en eenige Landtkaarten, door Jakob Love, predikant te Nieuveen. Amsterdam, Joannes Oosterwyk, Boekverkooper op den Dam, 1719. 2 delen.
Corps van middelnederlandse teksten (tot en met het jaar 1300), uitgegeven door Maurits Gysseling m.m.v. en van woordindices voorzien dor Willy Pijnenburg., 's-Gravenhage, Martinus Nijhoff, 1977. 15 delen. Aangeduid als Corpus Gysseling.
Fasel, W.A., Adriaen Westfalen en Simon Eikelenberg, Oud Alkmaaer, 1992 vol. 16, deel 1, p. 4-17 en 1992 deel 3, p. 13-15. Archivaris Fasel deed onderzoek naar de vraag, of Simon Eikelenberg de vervalser van de Rijmkroniek van Klaas Kolyn was.
Gouthoeven, Wouter van, D'oude chronijcke ende historien van Holland (met West-Vriesland) van Zeeland ende van Utrecht. Van nieus oversien, vermeerdert, verbetert ende verciert met eenige geslacht-registeren ende genealogien der voornaemster edelen, midtsgaders steden, dorpen, heeren-huysen, ende andere beschrijvinghen van Hollandt. Voor desen noyt alsoo ghedruckt gheweest. Beginnende vanden Jare onses Heeren 449. tot dit teghenwoordigh Jaer 1636. 'sGraven-hage: By Hillebrant van Wouw, 1636.
[Heussen, Hugo Franciscus] Oudheden en Gestichten van Kennemerland, Amstelland, Noordholland, en Westvriesland; Behelzende De Oudheden, opkomst en benaminge der Steden Haarlem, Alkmaar, Amsterdam, Hoorn, Enkhuizen, Edam, Medenblik enz. met de omleggende Dorpen, hare Kerkelijke en Geestelijke Gebouwen, Abdyen, Kloosters en Kapellen, Kerkoversten, Geleerde Mannen, Privilegien, enz. Getrokken uyt de oude Handschriften van Kerken en Kloosters, en uyt veele andere gedenkstukken; ten meesten deele noit in 't licht gegeeven. Eerste deel. Van de Oudheden en Gestichten van Kennemerland: als van de Stad Haarlem, de beroemde Abdye van Egmont, en de omleggende dorpen. Uyt het Latijn vertaald, En met Aantekeningen opgehelderd, Door H.V.R. [H. van Rijn] Met Kopere Platen. Te Leiden, By Christiaan Vermey, 1721. De Voorrede vergelijkt veel citaten uit Kolyn met de bestaande kennis.
Balthasar Huydecoper. Rijmkronijk van Melis Stoke met historie- oudheid- en taalkundige aanmerkingen. 3 dln. Leyden: Johannes le Mair, 1772.
Janssen, H.P.H., Apud Thuredrech, Dordrecht 1979.
[Johannes Hilarides] It aade Friesche Terp; Of Kronyk der Geschiedenissen van de Vrye Friesen; In hun Oorsprong, Opkomst en Voortgang, als mede in derzelver Landbestiering, Wapenhandel, Krygsdaaden, Werenschappen, Vreemde Voorvallen, Yver voor de Vryheid, Afgodery, Godsdienst en Landstreek: Byeen gestelt voor de Liefhebbers der Vryheid, als een korte Jaarteller of Chronologie, beginnende met den jaare 313 voor de geboorte van Christus, tot den jaare 1677. Nevens een Byvoegzel tot de geboorte der tegenwoordige Prins of Stadhouder Willem Karel Hendrik Frieso. Te Haarlem, by Johannes Mashoorn, 1743. Zie ook: 1834, 2007
[Johannes Hilarides] It aade Friesche Terp of Kronyk der Geschiedenissen van de Vrye Friesen: met Bijvoegsels en Aanteekeningen van J. van Leeuwen, Griffier van de Regtbank te Leeuwarden, te Leeuwarden, bij J. Troost, 1834. Zie ook: 1743, 2007
Junius, Hadrianus (Adriaen de Jonge), Hadriani Ivnii Hornani, Medici, Batavi, In qua preter gentis & insulae antiquitatem, originem, decora, mores, aliaque ad eam historiam pertinentia, declratur quae fuerit verus Batauia, quae Plinio, Tacito, & Ptolemaeo cognita: quae item genuina inclytae Francorum ntionis fuerit sedes, Lvgdvni Batavorum, Ex Officina Plantiniana, Apud Franciscum Raphelengium. MDLXXXVIII.
Kronyk van Egmond, of Jaarboeken der Vorstelyke Abten van Egmond, In ‘t Latyn beschreeven door Broeder Jan van Leyden, Van der Karmeliten Ordre; Vertaald door Kornelis van Herk, Overgezien, vervolgt, en met de Vertaalinge der Grafschriften verrykt, door Gerard Kempher.: Vermeerdert met een Lyst van de Donatien, en de naamen der geenen, die in d’ Abdye begraaven zyn. Met Afbeeldingen. Alkmaar, Simon van Hoolwerf, Boekdrukker en Verkooper, 1732. Zie 1692. Chronicon Egmundanum.
Langereis, Sandra, Geschiedenis als ambacht. Oudheidkunde in de Gouden Eeuw: Arnoldus Buchelius en Petrus Scriverius, Hilversum 2001
Isaac Le Long. Boek-zaal der Nederduytsche Bybels, geopent, in een historische verhandelinge van de oversettinge der Heyligen Schriftuure in de Nederduytsche taale, sedert deselve eerst wierdt ondernomen. Met een omstandig bericht, van meer dan hondert oude handtschriften, van Bybels en Bybelsche boeken. Doormengt met historische, taalkundige, geestelyke en wereldtlyke aanmerkingen. Amsterdam: Hendrik Vieroot, 1732.
Isaac Le Long. Het boek der tyden in 't korte, ofte Chronyk van de geheele wereldt voornaamentlyk behelsende, het geen 'er in de gesaamentlyke Nederlanden is voorgevallen; van 't beginsel der wereldt, tot in den jaare Christi 1560. Beschreven door Wouter van Heyst; volgens desselfs origineele handtschrift voor d'eerstemaal uytgegeven. Amsterdam: Steven van Esveldt, 1753.
Isaac Le Long. Naleesingen en verbeeteringen in eenige van myne uytgegevene werken, kort historisch verhaal, van den eersten oorsprong der Nederlandschen Gereformeerden kerken onder 't kruis, als meede tot de boekzaal der Nederduytsche bybels, de historie der reformatie van Amsterdam, en den spiegel historiaal, van Lodewyk van Velthem. Amsterdam: Gerrit de Groot, 1760.
Isaac Le Long. Spiegel historiaal, of Rym-Spiegel; zynde de Nederlandsche Rym-Chronyk, van Lodewyk van Velthem, voor ruym 400 Jaaren in Dichtmaat gebracht. Beginnende met het Jaar 1248 toen Graaf Willem van Hollandt Keyser werdt, en eyndigende met het Jaar 1316 van welke de Schryver is Tydtgenoot geweest. Nooyt voor desen gedrukt. Getrouwelyk uytgegeven, volgens het oorspronkelyke Handtschrift, op Perkement geschreeven, en met noodige verklaaringen opgeheldert. Amsterdam: Hendrik van Eyl, 1727.
David Jacob van Lennep en Jacob van Lennep. Spiegel historiael of Rijmkronijk van Jacob van Maerlant. Vierde deel. Uitgegeven door de Tweede Klasse van het Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten. Dl. 4. Amsterdam: G. van Tyen en Zonen, 1849.
Mr. Frans van Limborch, Aanteekeningen op het Historiaal-Rym van broeder Nikolaas Kolyn van Egmont, fol.
Luiken, Jan, Beschouwing der Wereld Bestaande in Hondert konstige Figuuren Met Godlyke Spreuken en Stichtelyke Verzen, Amsteldam, Wed. P. Arentz en K. vander Sys, 1711. Facsimile Utrecht, De Banier, 1977. [Facsimile]
Luiken, Jan, Het leerzaam huisraad vertoond in Vyftig Konstige Figuuren Met Godlyke Spreuken en Stichtelijke Verzen, Te Amsteldam, Wed. P. Arentz en K. vander Sys, 1711. Facsimile Utrecht, De Banier, 1977. [Facsimile]
A. Mathaeus in de Dedicatio (s.p.), Veteris Aevi Analecta seu Vetera aliquot monumenta, Tomus IX, Leiden (Sebastiaan Schouten), 1709.
Mieris, Frans van, Chronyk van Holland, van den Klerk uit de laage Landen by der Zee: Nooit voorheen gedrukt. Met eenige aantekeningen zoo van Petrus Scriverius als van den uitgever. Leiden, Pieter vander Eyk, 1740. Met opdracht van Frans van Mieris aan Mr. Gerard van Loon. Voorwoord van Frans van Mieris. De kroniek omvat: 1-1326. Geschreven tussen 1349-1417. Kolyn p. 43., p56., p.57. Achter in het werk is de tekst opgenomen van het ‘Kort Chronykje van Holland, van den jaere Ixc. Ende LXXII [972] tot Het Jaer MCCCC. Ende LxVI [1465].
[J. Neuyes], I.N., Beschrijvingh van Batavien, Haer gedeelte aen dees zijde des Rhijns, Genaemt Zuid en Noord-Hollandt. Door d’ overkomst der Betuwers, Quam hier de naem van Batavers., Amsterdam, By Willem van Beaumont, Boekverkooper, in de Kalverstraet in de Witte Boek-pers, tusschen de Lucye en Spaerpot-steeg, 1666.
Pars, Adriaan, Catti Aborigenes Batavorum. Dat is: De Katten De Voorouders der Batavieren, ofte de Twee Katwijken, aan See en aan den Rijn met de Huisen te Britten en Sand. Uit de Beste Schrijvers, en met Kopere Plaatkens opgehelderd. En van wegen de Naheid van Stoffe en Plaatsen, de Gedenkwaardigheden van het Dorp en Abdye van Rijnsburg, door Adrianus Pars. Met Aantekeningen; nevens een Verzameling van Katwijksche, Rynsburgsche, en ander Nederlandsche Oudheden of Vervolg van Aantekeningen, Bylagen, en bewyzen, ter bevestiging, opheldering, en vermeerdering van het voorsz. Werk; uit egte en meest ongedrukte Bescheiden te zamen gesteld, en beschreeven door Mr. P[ieter]. van der Schelling. Leiden, Johannes Arnoldus Langerak en Amsterdam, Gerard de Groot, 1745. Herdruk van 1697 met aanteekeningen van Pieter van der Schelling.
Pars, Adriaan, Index Batavicus of Naamrol van de Batavise en Hollandse Schrijvers Van Julius Cesar af, tot dese tijden toe. Met kopere Afbeeldsels. door Adriaan Pars. Leiden, Abraham de Swart, 1701. Bevat een overzicht van de boeken, die Adriaan Pars ten dienste hebben gestaan bij het schrijven van zijn Catti Aborigines Batavorum ( De Twee Katwijken). De Rijmkroniek van Klaas Kolyn komt daar niet in voor. Die werd juist na het verschijnen van de Naemrol door Mr. C. van Alkemade gekocht van Reinier de Graaf. Van Alkemade was de belangrijkste informant van Adriaan Pars.
Schotel, G.D.J. Leven, gedrukte werken en handschriften van Cornelis van Alkemade en Pieter van der Schelling. Breda, F.P Sterk, 1833. Geïll., 360 p. Biografieën en bibliografie van deze bekende oudheidkundigen, schoonvader en schoonzoon. Geïllustreerd met enkele facsimiles van handschriften. Voorts enkele bijlagen, onder andere over Joachim Oudaen en Regnerus de Graaf.
Schotel, G.D.J., Brief van Dr. G.D.J. Schotel aan Prof. G.W. Vreede, over eene beroemde verzameling van handschriften en oudheden, welke in December 1847 te Amsterdam, zal verkocht worden. 's-Herogenbosch, Gebr. Muller,1847.
Smids, Lud. M. D. Schatkamer der Nederlandsse Oudheden; of Woordenboek, behelsende Nederlands Steden en Dorpen, Kasteelen, Sloten en Heeren Huysen, Oude Volkeren, Rievieren, Vermaarde Luyden in Staat van Oorlogh, Oudheden, Gewoontens en Lands wysen. Vercierd met LX Verbeeldingen, van soo geheele als vervallene heeren Huysen, Sloten en Kasteelen, meerendeels geteekend door Roeland Rochman. Nevens een Bladwyser, in de gedaante van een Land-Chronyk. Amsterdam, Pieter de Coup, Boekverkoper in de Kalverstraat, in Cicero, 1711.
Hendrik Laurensz Spiegel. Hollandtsche Riim-Kroniik inhoudende de gheschiedenissen der Graven van Hollandt tot het Jaer M. CCC. V. door enen wiens naeme noch onbekent is / voor 286. Jaren beschreven. Met een voorrede des Edelen E. Jonkh. Jan vander Does / Here tot Noordtwyk / Register-meester van Hollandt. Hier is noch by gevoeght de moort van Graef Floris / ende Gherrit van Velsens wedervaren / zangs gewijs. T'Amstelredam: Barendt Adriaensz., 1591.
Hendrik Laurensz Spiegel. Hollandtsche riim-kroniik inhoudende de gheschiedenissen der Graven van Hollandt tot het iaer M. CCC. V. Door enen wiens naeme noch onbekent is, voor 319. Iaren beschreven. Met een voorrede des Edelen E. Ionkh. vander Does, Heere tot Noordtwyk, Register-meester van Hollandt. Hier is noch by gevoecht een vvaerachtige deductie van de gelegentheyt van Graef Floris ende Gerrit van Velsen. Mitsgaders een extract vvt een Oude Chronijcke, ghedruckt by Ian Veldenaer tot Vtrecht int Jaer ons Heeren 1480. Item een Extract uyt een ander out Bouck, van dē iaere 1315, in Francijn geschreven. s'Graven-Haghe: By Hillebrant Iacobssz, 1620.
Uffenbach, Zacharias Conrad von, Merkwuerdige Reisen durch Niedersachsen, Holland und Engelland, Dritter Theil, Ulm, Auf Kosten der Gaumischen Handlung, 1754, pag. 317-331 (Rijmkroniek van Klaas Kolijn pag. 326-327. Verslag van het bezoek van von Uffenbach aan Cornelis van Alkemade te Rotterdam op 27 en 28 november 1710.
Jan Wagenaar, Toets van de Egtheid der Rymchronyke, die, op den naam van Klaas Kolyn, uitgegeven is, in Werken van de Maetschappy der Nederlandsche Letterkunde te Leyden 3 (1777), p. 203-236.
Wagenaar,Jan, Afschrift van de Rijmkroniek van Klaas Kolijn en uittreksel van verschillende schrijvers, vervaardigd door Jan Wagenaar. Zonder datum. Stadsarchief, Amsterdam (no. 1026), ongedateerd. Wagenaar heeft de editie van Dumbar (1719) afgeschreven en van zijn aantekeningen voorzien, nog uitgaande van de echtheid van de Rijmkroniek.
Wolleswinkel, E.J. De portretten van Petrus Scriverius en zijn familie. Blz.105-120 [15 portretten] in: Jaarboek Bureau voor Genealogie deel 31. 's-Gravenhage. 1977.Z.H.A. (= Zacharias Henric Alewijn), Aanmerkingen op Clais Colijn, in: Nieuwe Bydragen tot opbouw der Vaderlandsche Letterkunde, Tweede deel. Leyden, Pieter van der Eyk, 1766, pag. 1-58.
|
